Паллиатив ярдәмгә мохтаҗлар күбәя

Свет­ла­на Ми­хай­лов­на, пал­ли­а­тив яр­дәм­гә нәр­сә­ләр ке­рә?

Бу - ке­ше­гә тор­мы­шы­ның соң­гы миз­гел­лә­рен­дә яр­дәм итү ди­гән сүз. Ди­мәк, яр­дәм­нең бу тө­ре хас­та­ны дә­ва­лау тү­гел, ә авы­ру дә­рә­җә­сен ки­ме­тү. Аның мак­са­ты - дә­ва­ла­нып бул­мый тор­ган чир бе­лән ин­те­гү­че ке­ше­не тәр­би­я­ләү, аның тор­мыш шарт­ла­рын ях­шыр­ту, соң­гы миз­гел­лә­рен җи­ңел һәм уңай­лы үт­кә­рү өчен мөм­кин­лек­ләр ту­ды­ру. Пал­ли­а­тив яр­дәм­не сә­ла­мәт­лек сак­лау өл­кә­се­нә ге­нә кай­та­рып кал­ды­рыр­га яра­мый. Бу дө­рес тү­гел, пал­ли­тив яр­дәм үле­мен көт­кән ке­ше­гә ме­ди­ци­на, пси­хо­ло­гик, ру­хи яр­дәм күр­сә­тү дә. Ру­хи яр­дәм авы­ру­чы­га гы­на тү­гел, аның ту­ган­на­ры­на һәм якын­на­ры­на да ки­рәк бит.

Рес­пуб­ли­ка­да бу эш ни­чек оеш­ты­ры­ла?

Та­тар­стан­да 50дән ар­тык ме­ди­ци­на оеш­ма­сы пал­ли­а­тив яр­дәм күр­сә­тә. Алар ара­сын­да рес­пуб­ли­ка кли­ник он­ко­ло­гия дис­пан­се­рын­да­гы бү­лек тә бар. Шу­лай ук җөм­һү­ри­я­те­без­дә өй­гә ба­рып яр­дәм күр­сә­тү­че күч­мә бри­га­да­лар да уңыш­лы гы­на эш­ли. Авыр­ту­ны ба­са тор­ган те­ра­пия бу­ен­ча "кай­нар ли­ния" дә бар. Рес­пуб­ли­ка ба­ла­лар кли­ник хас­та­ха­нә­сен­дә, ятим­нәр йор­тын­да, Ка­зан­ның ту­бер­ку­лез хас­та­ха­нә­сен­дә, Бех­те­рев исе­мен­дә­ге рес­пуб­ли­ка кли­ник пси­хи­ат­рия хас­та­ха­нә­сен­дә авыр хәл­дә кал­ган ке­ше­ләр­гә яр­дәм итә­ләр. Мон­нан тыш, мон­дый яр­дәм бү­лек­лә­ре Яр Чал­лы һәм Әл­мәт шә­һәр­лә­рен­дә дә оеш­ты­рыл­ды. 2014 ел­да Ка­зан­да ба­ла­лар хос­пи­сы ачыл­ган иде, ә уз­ган ел би­ре­дә өл­кән­нәр өчен дә бү­лек бул­ды­рыл­ды. Пал­ли­а­тив яр­дәм­не дә нәкъ ме­нә хос­пис үр­нә­ген­дә оеш­ты­ру за­рур: ан­да хас­та­ха­нә мө­хи­те, да­ру исе юк. Би­ре­дә өй­дә­ге ке­бек уңай­лы. Со­ци­аль пе­да­гог ба­ла­лар өчен төр­ле дә­рес­ләр үт­кә­рә. Кыс­ка­сы, кур­кы­ныч ди­аг­ноз­лы ба­ла­лар җә­фа чик­ми яшә­сен­нәр өчен ба­ры­сы да эш­лә­нә. Мон­дый шәф­кать­ле­лек, кай­гыр­ту­чан­лык исә мог­җи­за ту­ды­рыр­га да сә­ләт­ле. Мәсь­ә­лән, яман шеш бе­лән авы­ру­чы авыр хәл­дә­ге бер ба­ла­ны та­биб­лар хос­пис­ка алып ба­рып җит­ке­рә ал­ма­быз дип бор­чыл­ган бул­ган­нар. Ал­ла­һы­ның рәх­мә­те бе­лән бу са­бый би­ре­дә 1,5 ел яши икән ин­де.

Бу өл­кә­дә нин­ди мәсь­ә­лә­ләр бү­ген ае­ру­ча ак­ту­аль?

Бе­рен­че чи­рат­та пал­ли­а­тив яр­дәм­нең ни­чек бар­лык­ка кил­гә­нен аң­лар­га ки­рәк. "Рос­сия Фе­де­ра­ци­я­сен­дә граж­дан­нар­ның сә­ла­мәт­ле­ген сак­лау­ның төп ни­гез­лә­ре" дип исем­лән­гән ка­нун 2011 ел­да гы­на ка­бул ител­де. Шунн­нан соң Ба­ла­лар хос­пи­сы ба­за­сын­да без­нең ко­ми­тет, сә­ла­мәт­лек сак­лау өл­кә­сен­дә­ге дәү­ләт прог­рам­ма­ла­рын тор­мыш­ка ашы­ру­ны кон­троль­дә то­ту бу­ен­ча ко­мис­сия бе­лән бер­лек­тә, күч­мә уты­рыш үт­кәр­де. Ан­да кат­наш­кан Мәс­кәү бел­геч­лә­ре Та­тар­стан­да­гы пал­ли­а­тив яр­дәм ин­с­ти­ту­тын кү­реп шак­кат­ты­лар. Без бу юнә­леш­тә зур адым яса­дык, әм­ма ты­ныч­ла­ныр­га ир­тә­рәк әле, бу эш­нең баш­лан­гыч эта­бы гы­на. Хәл итә­се мәсь­ә­лә­ләр шак­тый. Мә­сә­лән, ба­ла­лар хос­пи­сы­ның күч­мә хез­мә­те Ка­зан­да яшәү­че­ләр­гә ге­нә тү­гел, рес­пуб­ли­ка­ның ра­йон-шә­һәр­лә­рен­дә яшәү­че­ләр­гә дә бу­лы­ша. Кыз­га­ныч, алар эш көн­нә­рен­дә ге­нә хез­мәт күр­сә­тә­ләр. Алар­ның яр­дә­ме исә мох­таж­лар­га тәү­лек әй­лә­нә­се ки­рәк. Бу мәсь­ә­лә тиз ара­да хәл ите­лер­гә ти­еш, чөн­ки дә­ва­лан­мый тор­ган бө­тен чир­ле ке­ше­не хос­пис­лар­га ур­наш­ты­ру мөм­кин тү­гел. Бү­ген­ге көн­дә мон­дый яр­дәм­не күр­сә­тү өчен рес­пуб­ли­ка бу­ен­ча ки­мен­дә 150-200 урын­лы би­на ки­рәк, өл­кән­нәр өчен ае­рым хос­пис ачу әле­ге мәсь­ә­лә­не хәл итү­дә зур эш бу­лыр иде. Пал­ли­а­тив яр­дәм­гә яман шеш бе­лән авы­ру­чы­лар гы­на тү­гел, те­ре­лер­гә өмет­сез бул­ган ин­сульт, ин­фаркт ки­че­рү­че­ләр дә мох­таҗ.

Өл­кән­нәр өчен хос­пис кай­чан тө­зе­лер икән?

Икъ­ти­са­дый кы­ен­лык­лар ва­кы­тын­да ул тиз ге­нә тө­зе­лер дип уй­ла­мыйм. Әм­ма бар­лык көч­ләр­не туп­ла­ган­да мо­ны эш­ләп бу­ла. Без тәкъ­дим­нә­ре­без­не Та­тар­стан хө­кү­мә­те­нә юл­ла­дык. Хә­зер ба­ла­лар йорт­ла­ры­ның кү­бе­се ябы­ла, бәл­ки алар ба­за­сын­да мон­дый үзәк­ләр ачу яи­сә тер­нәк­лән­де­рү үзәк­лә­рен­дә урын­нар бул­ды­ру мөм­кин­лек­лә­ре та­бы­лыр. Әле­гә пал­ли­а­тив яр­дәм зур шә­һәр­ләр­нең он­ко­ло­гия дис­пан­сер­ла­рын­да оеш­ты­ры­ла.

Бер ке­ше дә­ва­лан­мый тор­ган чир бе­лән авыр­са, бө­тен га­и­лә чир­ли ди­ләр. Рес­пуб­ли­ка­да яман шеш­нең ге­нә дә күп­ле­ген ис­тә тот­саң, ирек­сез­дән пал­ли­а­тив яр­дәм күр­сә­тү­че бел­геч­ләр җи­тәр­ме соң ди­гән со­рау туа. Алар­ны нин­ди уку йорт­ла­рын­да әзер­ли­ләр?

Ан­дый бел­геч­ләр­не Ка­зан дәү­ләт ме­ди­ци­на уни­вер­си­те­тын­да һәм Ка­зан дәү­ләт ме­ди­ци­на ака­де­ми­я­сен­дә әзер­ли­ләр. Бу уку йорт­ла­рын тә­мам­ла­ган бе­ле­геч­ләр эш эз­ләп азап­лан­мас­лар дип уй­лыйм. Пси­хо­лог­лар­дан тыш, бу өл­кә­дә со­циль хез­мәт­кәр­ләр дә ки­рәк бу­ла­чак.

Әң­гә­мә­дәш - Зөл­фия ГА­ЛИМ