Чаллы Ринат Гөбәйдуллин белән хушлашты

­Я­ңа ел­ның бе­рен­че эш кө­нен­дә, 9 гыйн­вар­да, Чал­лы хал­кы та­лант­лы ком­по­зи­тор, ке­ше­лек­ле шә­һәр­дә­ше­без, туг­ры дус Ри­нат Го­бәй­ду­лин­ны соң­гы юл­га озат­ты. "Энер­ге­тик" мә­дә­ни­ят са­ра­е­на бик күп ке­ше, җи­тәк­че­ләр, сән­гать әһел­лә­ре, язу­чы­лар җы­ел­ган иде. Алар ба­ры­сы да Ри­нат Го­бәй­дул­лин­ның шу­шы би­на­да "Исән­ме, апа­ем" дип кар­шы алу­ын, ел­май­ган йө­зен юк­сын­ды­лар.

8 гыйн­вар көн­не, ир­тә бе­лән эш­кә ба­рыр­га чык­кач руль ар­тын­да йө­рә­ге тук­тый аның. Яңа шә­һәр­нең 2/07 йор­ты яны­нан төп юл­га чык­кан­да, тор­моз­га ба­сып өл­ге­рә, нә­ти­җә­дә юл-тран­с­порт һә­ла­кә­те бул­мый­ча ка­ла...

Си­нең го­мер саф моң­нар­дан

­Шат җыр­лар­дан иде үрел­гән...

Ятим ит­тең без­не, ди­еп

­Һәр яз са­ен үк­сер си­рен­нәр...

Ша­гыйрь, "Шәһ­ри Чал­лы" га­зе­та­сы­ның баш мө­хәр­ри­ре Мир­һа­ди Ра­зов әле­ге ши­гырь юл­ла­рын көт­мә­гән­дә ара­быз­дан кит­кән, Чал­лы һәм рес­пуб­ли­ка мә­дә­ни­я­те та­ри­хы­на ал­тын хә­реф­ләр бе­лән языл­ган, кү­ре­нек­ле шә­хес, ком­по­зи­тор, "Энер­ге­тик" мә­дә­ни­ят са­ра­е­ның сән­гать җи­тәк­че­се Ри­нат Го­бәй­дул­лин­га ба­гыш­лап яз­ды. Нәкъ ме­нә Мир­һа­ди Ра­зов ши­гы­ре­нә языл­ган "Чал­лы си­рень­нә­ре" за­ма­нын­да Ри­нат Шә­рип улы­на зур по­пу­ляр­лык ки­тер­де. Бу җыр Чал­лы­ның гим­ны­на әве­рел­де. Шә­һәр­без­дә­ге бер ге­нә бәй­рәм-ки­чә дә әле­ге җыр­дан баш­ка уз­ма­ды.

Та­тар­стан­ның ат­ка­зан­ган мә­дә­ни­ят хез­мәт­кә­ре Ри­нат Го­бәй­дул­лин исе­ме та­тар дөнь­я­сын­да­гы сән­гать яра­ту­чы­лар­га ях­шы бил­ге­ле. Ул Юта­зы ра­йо­ны­ның Ис­ке Урыс­су авы­лын­да ту­ып-үсә. Ле­ни­но­горск му­зы­ка учи­ли­ще­сын тә­мам­ла­ган­нан соң, 1976 ел­да Чал­лы­га ки­лә. Та­лант­лы му­зы­кант рес­пуб­ли­ка­да­гы бе­рен­че яшь җыр­чы­лар мәк­тә­бе - "Сер­дәш" җыр ан­сам­бле­нә ни­гез са­ла һәм аның алыш­тыр­гы­сыз җи­тәк­че­се бу­ла. Аның яр­дә­ме бе­лән Та­һир Ман­жу­ков, Га­би­дул­ла Хөр­мә­тул­лин, Ре­зи­дә Шә­рә­фи­е­ва, Ра­вил Га­ли­ев, Ри­шат Шәй­хет­ди­нов һәм баш­ка­лар сәх­нә­дә тәү­ге адым­на­рын яса­ды­лар. Бү­ген­ге көн­дә алар хал­кы­быз­ның ярат­кан җыр­чы­ла­ры дә­рә­җә­се­нә үсеп, мәр­тә­бә­ле исем­нәр ал­ды­лар. Бу җыр­чы­лар Ри­нат Го­бәй­дул­лин­ны ос­таз­ла­ры һәм әти­лә­ре дип са­ный­лар. Алар ком­по­зи­тор­ның җыр­ла­рын ре­пер­ту­ар­ла­рын­нан тө­шер­ми­ләр.

"Ри­нат абый бик игъ­ти­бар­лы ке­ше. Яшь та­лант­лар­ны кү­реп ала бе­лә иде. Баш­лан­гыч чор­да җыр­чы­лар­га сәх­нә сер­лә­рен өй­рәт­кән ке­ше ул. Ми­нем тор­мы­шым­да ул әһә­ми­ят­ле роль уй­на­ды, чөн­ки мин Аз­на­кай­дан Чал­лы­га кү­чеп кил­гәч, Ри­нат абый җи­тәк­лә­гән "Сер­дәш" во­каль ан­сам­бле­нә ки­леп ур­наш­тым. Зур сәх­нә­гә без­не Ри­нат абый чы­гар­ды. Без шу­лай итеп җыр­чы бу­лып кит­кән ке­ше­ләр. Ул чор­да­гы "Сер­дәш"­тән бү­ген­ге көн­дә сәх­нә­дә эш­лә­ү­че җыр­чы­лар күп. Алар ара­сын­да Та­тар­стан­ның ха­лык ар­тис­ты Ре­зи­дә Шә­рә­фи­е­ва бар. Ри­шат бе­лән Ай­гөл Шәй­хет­ди­нов­лар да Ри­нат абый­ның "Сер­дәш" мәк­тә­бен­нән чык­кан җыр­чы­лар. Аның җыр­ла­рын күп җыр­ла­дым. Бү­ген­ге көн­дә дә ре­пер­ту­а­рым­ның 30%ы - аның җыр­ла­ры. "Адаш­кан мә­хәб­бәт", "Ту­ты­рып ка­ра­ма­дың" ке­бек җыр­лар шун­дый­лар­дан. Га­ли­әх­мәт Ша­һи сүз­лә­ре­нә языл­ган "Ту­ты­рып ка­ра­ма­дың" ди­гән җыр бик по­пу­ляр, ә ми­нем өчен хә­лит­кеч җыр бул­ды. Аны ха­лык хә­зер дә со­рап җыр­ла­та", - ди Та­тар­стан­ның ат­ка­зан­ган ар­тис­ты Ра­вил Га­ли­ев.

Ри­нат Шә­рип улы 140 җыр ав­то­ры, ул төр­ле те­атр­лар өчен 11 көй яз­ды. "Бир ку­лың­ны, гү­зә­лем!", "Кү­ңе­ле­ңә авыр ал­ма", "Адаш­кан мә­хәб­бәт" һәм баш­ка бик күп җыр­ла­рын та­ныл­ган җыр­чы­лар яра­тып баш­кар­ды, ә ха­лык яра­тып ка­бул ит­те.

Ри­нат абый бе­лән кай­да гы­на оч­раш­саң да ул, "Исән­ме, апа­ем" дип исән­лә­шә, хәл­ләр­не со­ра­ша иде. Аны хез­мәт­тәш­лә­ре, дус­ла­ры та­лант­лы, ке­ше­лек­ле, яр­дәм­чел бул­га­ны өчен хөр­мәт ит­те­ләр. Тик ниш­ли­сең, яз­мыш аны һич уй­ла­ма­ган­да, көт­мә­гән­дә як­ты дөнь­я­дан алып кит­те.

...Мәр­хүм­нең "Энер­ге­тик" мә­дә­ни­ят са­рае за­лы­на ку­ел­ган җә­сә­де янын­да озын чи­рат ха­сил бул­ды. Җи­тәк­че­ләр, та­ма­ша­чы­лар, зы­я­лы­лар чә­чәк­ләр сал­ды­лар. Хуш­лаш­ты­лар.

Ма­тәм ча­ра­сын Та­тар­стан­ның ат­ка­зан­ган мә­дә­ни­ят хез­мәт­кә­ре, Чал­лы­ның мак­тау­лы граж­да­ни­ны Гөл­за­да Рза­е­ва алып бар­ды. Ул озак ел­лар дә­ва­мын­да Ри­нат Го­бәй­дул­лин бе­лән кул­га-кул то­ты­нып шә­һәр хал­кы, мә­дә­ни­я­те өчен ты­ры­шып эш­ләү­лә­ре ту­рын­да сөй­лә­де. Аның та­лант­лы ком­по­зи­тор, ке­ше­лек­ле шә­хес, туг­ры дус, үр­нәк га­и­лә баш­лы­гы, ярат­кан ир, әти һәм кай­гыр­ту­чан ба­бай бу­лу­ын ас­сы­зык­ла­ды. "Аның ша­гыйрь Мир­һа­ди Ра­зов ши­гы­ре­нә языл­ган "Чал­лы си­рень­нә­ре" та­тар­лар ара­сын­да гы­на тү­гел, баш­ка мил­ләт вә­кил­лә­ре ара­сын­да да по­пу­ляр­лык ка­зан­ды, чөн­ки аның сүз­лә­ре­нә, көе тәң­гәл ки­леп то­ра", - ди­де ул. Мәр­хүм­нең "Нок­тюрн" көе яң­гы­ра­ган­да җи­тәк­че­ләр бер-бер арт­лы сүз ал­ды­лар.

Шә­һәр баш­кар­ма ко­ми­те­ты рә­и­се урын­ба­са­ры Ра­мил Хә­ли­мов мәр­хүм­нең Чал­лы мә­дә­ни­я­те үсе­ше­нә зур өлеш кер­тү­ен ас­сы­зык­ла­ды.

Яр Чал­лы дәү­ләт пе­да­го­гия уни­вер­си­те­ты рек­то­ры Фәй­рү­зә Мос­та­фи­на Ри­нат Го­бәй­дул­лин бе­лән эш­лә­гән ел­лар­да­гы кай­бер хә­ти­рә­лә­ре бе­лән ур­так­лаш­ты. "Бер ел­ны Са­бан туе ни­ге­зе­нә "Чал­лы си­рен­нә­ре" җы­рын ал­дык. Чал­лы та­ри­хын­да иң ма­тур Са­бан туе бул­ды ул. Яз­лар кил­гәч си­рен­нәр ка­бат чә­чәк атар, лә­кин алар ятим­лек­лә­рен то­еп, моң­су­ла­ныр­лар ин­де", - ди­де Фәй­рү­зә Зө­фә­ров­на. "Та­тэ­нер­го" АҖ ге­не­раль ди­рек­то­ры, шә­һәр Со­ве­ты де­пу­та­ты Ил­шат Фәр­ди­ев, Ту­кай ра­йо­ны­ның бү­ген­ге һәм элек­ке­ге баш­лык­ла­ры Ва­сил Ха­җи­ев, Та­һир Хар­ма­тул­лин Ри­нат Шә­рип улы­ның та­лант­лы ком­по­зи­тор, яр­дәм­чел ке­ше икән­ле­ге ту­рын­да сөй­лә­де­ләр.

Мәр­хүм­не соң­гы юл­га оза­тыр­га Та­тар­стан һәм Баш­корт­стан­нан ком­по­зи­тор­лар, иҗат әһел­лә­ре кил­гән иде. Әл­мәт­тә яшәү­че ком­по­зи­тор Зин­нур Са­фиул­лин: "Бе­рен­че җыр­ла­рым­ны Ри­нат абый­га күр­сәт­тем. Аның фа­ти­ха­сы бе­лән иҗат итәм. Ри­нат абый, җыр­ла­ры бе­лән ха­лык кү­ңе­лен­дә яшәр. Мин аны шәх­сән оныт­ма­я­чак­мын, чөн­ки 8 гыйн­вар­да ми­нем ту­ган кө­нем, Ри­нат абый­ның үзе, әни­се һәм ми­нем әни­ем­нең ва­фат бул­ган кө­не", - ди­де ул.

Мәр­хүм­гә Юта­зы ра­йо­ны як­таш­лык җәм­гы­я­те рә­и­се Рә­сим Мө­хәм­мәт­җа­нов, ком­по­зи­тор, му­зы­кант Ил­гиз За­ки­ров, җыр­чы­лар Га­би­дул­ла Хөр­мә­тул­лин, Ат­лас Ис­ла­мов үз­лә­ре­нең соң­гы сүз­лә­рен һәм рәх­мәт­лә­рен әйт­те­ләр. Чы­гыш ясау­чы­лар­ның ба­ры­сы да мәр­хүм­гә ка­бе­ре­нең як­ты, уры­ны­ның җән­нәт­тә бу­лу­ын те­лә­де­ләр. Ри­нат Шә­рип улы Юта­зы ра­йо­ны­ның Ис­ке Урыс­су авы­лын­да әти-әни­се һәм улы янын­да җир­лән­де. Җыр­ла­ры бе­лән хал­кы­быз кү­ңе­лен­дә мәң­ге яшә­я­чәк та­лант­лы шә­хес­нең уры­ны җән­нәт­тә бул­сын.

Зөл­фия ГА­ЛИМ

***

Ир идең син, моң­нар ту­лы зат­

Эш ди­гән­дә иң-иң шәп­ле ат!

Әл­лә ни­гә ир­тә­лә­дең әле,

Ятим ит­тең без­не Ри­нат.

Яр Чал­лы­да ти­рән эз­ләр сал­дың,

Ту­ал­ма­ган күп­ме җы­рың кал­ды...

Тор­мы­шың­ның кай­нар уча­гын­нан

­Си­не үлем ни­гә ге­нә ал­ды?!

Ха­лык мә­хәб­бә­те сү­рел­мәс,

Ка­бер сук­ма­гың­ны кар күм­мәс...

Һәр­бер җы­рың без­нең кү­ңел­дә

­Җыр­лар яши, ди­мәк, син-үл­мәс!

Зә­бир ХӘЛИМОВ