Уңышларыбыз – үрнәккә лаек

Төп мак­ро­икъ­ти­са­дый күр­сәт­кеч­ләр бу­ен­ча рес­пуб­ли­ка­быз Рос­сия Фе­де­ра­ци­я­сен­дә ал­дын­гы тө­бәк­ләр­нең бер­се­нә әй­лән­де. Ре­ги­о­наль про­дукт кү­лә­ме бу­ен­ча Та­тар­стан Рос­си­я­дә - 6нчы, авыл ху­җа­лы­гы­на ин­вес­ти­ци­я­ләр бу­ен­ча - 4нче, ә сә­нә­гать һәм тө­зе­леш бу­ен­ча 5нче урын­га чык­ты. Та­тар­стан икъ­ти­са­дый мо­де­лен­дә ин­но­ва­ци­я­ләр­гә өс­тен­лек би­ре­лә. Соң­гы 5 ел­да аның кү­лә­ме 2,5 трил­ли­он сум­нан ар­тып кит­те.

Рес­пуб­ли­ка­быз­ның со­ци­аль-икъ­ти­са­дый үсе­ше­нә шә­һә­ре­без дә зур өлеш кер­тә. Агым­да­гы яр­ты­ел­лык­та, мә­сә­лән, тран­с­порт ча­ра­ла­ры һәм җи­һаз­лар; ме­талл әй­бер­лә­ре һәм азык-тө­лек җи­теш­те­рү кү­лә­ме 100%тан арт­ты. Ка­тыр­гы-кә­газь то­вар­ла­ры җи­теш­те­рү кү­лә­ме исә 107,7%тан күб­рәк.

Баш­кар­ма ко­ми­тет җи­тәк­че­се урын­ба­са­ры На­та­лия Кро­по­то­ва әй­тү­ен­чә, бу бе­рен­че чи­рат­та "КА­МАЗ" ак­ци­о­нер­лык җәм­гы­я­те­нең уңыш­лы эш­лә­ве бе­лән аң­ла­ты­ла. 2016 ел­ның 6 аен­да ав­то­ги­гант 13 мең­нән ар­тык йөк ма­ши­на­сы сат­ты, бу уз­ган ел­ның шул чо­ры бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да 32%ка ар­тык. Рос­сия ав­то­мо­биль ба­за­рын­да "КА­МАЗ"­ның өле­ше 53%тан 61%ка җит­те. Ком­па­ния ал­дын­да ел ахы­ры­на ка­дәр 32 мең ма­ши­на са­ту бу­ры­чы то­ра, аның 25 ме­ңен Рос­сия ба­за­рын­да са­тар­га җы­е­на­лар. Ав­то­ги­гант үзен­дә җи­теш­те­рел­гән то­вар үсе­ше өчен ин­вес­ти­ци­я­ләр җә­леп итә. Әй­тик, Daimler ком­па­ни­я­се бе­лән хез­мәт­тәш­лек нә­ти­җә­сен­дә уңыш­лы про­ект­лар тор­мыш­ка ашы­ры­ла.

10 март­та ту­лы тех­но­ло­ги­я­ләр цик­лы бе­лән Daimler - Actros за­ман­ча ка­би­на­лар кар­ка­сы ясау бу­ен­ча за­вод тө­зе­лә баш­ла­ды. Җит­ди ин­вес­ти­ци­я­ләр прог­рам­ма­ла­ры бу­ен­ча эш­ләү сә­бәп­ле, ав­то­ги­гант­та яңа бел­геч­ләр­гә их­ты­яҗ ту­ды. Алар­га бул­ган их­ты­яҗ­ны ка­нә­гать­лән­де­рү мак­са­тын­нан, ТР Мә­га­риф ми­нис­тр­лы­гы бе­лән бер­лек­тә күп функ­ци­я­ле үзәк ачыл­ды. Би­ре­дә Та­тар­стан һәм Рос­сия уку йорт­ла­ры сту­дент­ла­ры да укый ала­чак.

"Форд-Сол­лерс хол­динг" ком­па­ни­я­се дә җи­теш­те­рү кү­лә­мен арт­ты­ра. Бу үсеш­кә яңа Ford Fiecta мо­де­ле зур өлеш керт­те. Ав­густ аен­да би­ре­дә 10 ме­ңен­че EcoSport крос­со­ве­ры ясал­ды.

Сер­гей Ти­тов исе­мен­дә­ге ка­тыр­гы-кә­газь ком­би­на­тын­да да шәх­си ин­вес­ти­ци­я­ләр кү­лә­ме ике тап­кыр арт­ты. Соң­гы ел­лар­да алю­мин про­филь­ләр җи­теш­те­рү­дә ли­дер бул­ган "ТАТП­РОФ" ак­ци­о­нер­лык җәм­гы­я­те дә үзе­нең то­ва­рын Ка­зан, Мәс­кәү, Ас­та­на шә­һәр­лә­рен­дә­ге тө­зе­леш объ­ект­ла­ры­на җи­бә­рә баш­ла­ды. "Чал­лы ик­мә­ге" ак­ци­о­нер­лык җәм­гы­я­те­нең дә уңыш­ла­ры зур­дан. Би­ре­дә кечке­нә ик­мәк-бул­ка ри­зык­ла­рын җи­теш­те­рү бу­ен­ча яңа про­ект га­мәл­гә ашы­ры­ла баш­ла­ды. "RONDO" һәм "Fritsch GmbH" ли­ни­я­лә­рен 2016 ел­ның икен­че яр­ты­сын­да фай­да­ла­ну­га тап­шы­рыр­га җы­е­на­лар. Бе­рен­че яр­ты ел­га ин­вес­ти­ци­я­ләр кү­лә­ме 120 мил­ли­он сум­га якын.

Бо­лар­дан тыш шә­һә­ре­без­нең ал­га­рыш­лы үсеш мәй­да­ны (ТО­СЭР) ре­зи­дент­ла­рын­нан га­ри­за­лар ка­бул ите­лә баш­ла­ды. Ре­ес­тр­га бер­ни­чә ре­зи­дент тер­кәл­де дә ин­де. Бу исә ки­лә­чәк­тә Чал­лы­да 2 мең­нән ар­тык өс­тә­мә эш уры­ны бар­лык­ка ки­лә­чәк ди­гән сүз. ТО­СЭР ре­зи­дент­ла­ры ара­сын­да "Ха­йер­ Апп­ла­ен­сис РУС", "Ка­ма" аг­ро­сә­нә­гать ком­п­лек­сы, "Тех­но­а­нод", "ТЭМ­ПО" һәм "За­ряД" ком­па­ни­я­лә­ре бар. Өс­тә­ве­нә та­гын 6 пред­при­я­тие ал­га­рыш­лы үсеш мәй­да­ны ре­зи­ден­ты бу­лыр­га әзер­лә­нә. Баш­кар­ма ко­ми­тет җи­тәк­че­се урын­ба­са­ры На­та­лия Кро­по­то­ва әй­тү­ен­чә, бү­ген ин­фро­стук­ту­ра­ны әзер­ләү бу­ры­чы то­ра. "Бу җә­һәт­тән без­гә Та­тар­стан хө­кү­мә­те яр­дәм итә. Рес­пуб­ли­ка һәм фе­де­раль прог­рам­ма­ла­рын­да кат­на­шу мөм­кин­ле­ге би­рә", - ди.

Мон­нан тыш, шә­һәр­дә ке­че һәм ур­та эш­мә­кәр­лек үсе­ше­нә дә игъ­ти­бар зур. Бү­ген­ге көн­дә бу тар­мак­та 29,2 мең субъ­ект бар, алар­да 50 мең­гә якын ке­ше эш­ли. Бу - шә­һәр­дә­ге эш­кә сә­ләт­ле ке­ше­ләр­нең 27,5 %ы ди­гән сүз. Эш­мә­кәр­лек үсе­ше­нә уңай­лы шарт­лар ту­ды­ру мак­са­тын­нан, кри­зис­ка кар­шы штаб уңыш­лы эш­ли. Агым­да­гы ел­ның бе­рен­че яр­ты­сын­да штаб­ның 10ннан ар­тык уты­ры­шын­да 33 про­ект ка­рал­ды. Мәс­кә­ү­дә уз­ган Ин­дус­т­ри­аль һәм сә­нә­гать парк­ла­ры үсе­ше бу­ен­ча да җит­ди эш алып ба­ры­ла. Мо­но­шә­һәр­ләр үсе­ше бу­ен­ча кү­зә­тү со­ве­ты уты­ры­шын­да Чал­лы­га 1 мил­ли­ард сум­нан ар­тык ак­ча бү­леп би­рү мәсь­ә­лә­се хуп­лан­ды.

"Мас­тер" Ка­ма ин­дус­т­ри­аль пар­кы про­ек­ты­ның 6нчы чи­ра­тын тор­мыш­ка ашы­ру­га да 898 мил­ли­он сум ак­ча юнәл­те­лә­чәк. Нә­ти­җә­дә та­гын 4 мең өс­тә­мә эш уры­ны бул­ды­ры­ла­чак.

"Раз­ви­тие" пар­кы­на да фе­де­раль һәм рес­пуб­ли­ка бюд­же­тын­нан 162,9 мил­ли­он сум ак­ча бү­ле­нә­чәк. Ул объ­ект­ның бе­рен­че чи­ра­тын­да­гы ин­же­нер­лык чел­тәр­лә­рен тө­зеп бе­те­рү­гә то­ты­ла­чак. Мон­нан тыш, РФ икъ­ти­са­дый үсеш прог­рам­ма­сы бу­ен­ча 19, 5 мил­ли­он сум ак­ча алын­ган, ул парк­ның икен­че чи­ра­тын­да­гы чел­тәр­ләр­не тө­зеп бе­те­рү өчен кул­ла­ны­ла. Әле­ге парк­та та­гын 1000нән ар­тык өс­тә­мә эш уры­ны бу­ла­чак. Ин­вес­ти­ци­я­ләр кү­лә­ме 1,6 ми­ллиард сум.

Ке­че эш­мә­кәр­лек­нең ин­но­ва­ци­он иде­я­лә­рен тор­мыш­ка ашы­ру мак­са­тын­нан, ИТ-парк "Биз­нес-ин­ку­ба­то­ры"н­да сай­лап алу ту­ры бул­ды. Ан­да иле­без­нең төр­ле тө­бәк­лә­рен­нән вә­кил­ләр кат­наш­ты. Нә­ти­җә­дә ре­зи­дент исе­ме­нә 12 ке­ше ла­ек бул­ды. Эш­мә­кәр­ләр­гә Та­тар­стан хө­кү­мә­те­нең "Ли­зинг грант" прог­рам­ма­сы бу­ен­ча да яр­дәм күр­сә­те­лә.

Күп­тән тү­гел шә­һәр­дә "Клас­стер­лар үсе­ше өчен парт­нер­лык" ди­гән те­ма­га III ха­лы­ка­ра фән­ни- га­мә­ли кон­фе­рен­ция дә уз­ды. Тиз­дән "Цифр­лы җи­теш­те­рү һәм ав­то­мо­биль сә­нә­га­те­нең ки­лә­чә­ге" ди­гән те­ма­га уза­чак фо­рум аның дә­ва­мы бу­лыр дип кө­те­лә. Ан­да Рос­си­я­нең эре ма­ши­на тө­зе­ле­ше ком­па­ни­я­лә­ре кат­на­ша­чак.

Тө­зе­леш тар­ма­гы да уңыш­лы эш­ли. 2016 ел­ның бе­рен­че яр­ты­сын­да 10,3 мил­ли­ард сум­лык тө­зе­леш-мон­таж эш­лә­ре баш­ка­рыл­ды. 101,8 мең квад­рат метр то­рак фай­да­ла­ну­га тап­шы­рыл­ды. 800 урын­га исәп­лән­гән мәк­тәп, "Аль­бат­рос" бас­сей­ны фай­да­ла­ну­га тап­шы­рыл­ды. "Су­ар" бис­тә­сен­дә күп функ­ци­я­ле үзәк тө­зе­лә, "Тө­зү­че" ста­ди­о­нын­да, 2нче хас­та­ха­нә­дә, Чул­ман прос­пек­тын­да һәм баш­ка объ­ект­лар­да тө­зе­леш ре­кон­ст­рук­ция эш­лә­ре дә­вам итә. Та­тар­стан рес­пуб­ли­ка­сы җи­тәк­че­ле­ге яр­дә­ме бе­лән шә­һәр­нең урам-юл чел­тәр­лә­рен тө­зек­лән­де­рү­гә 1 мил­ли­ард сум­га якын ак­ча би­рел­де. БСИ­да­гы юл­лар да тәр­тип­кә ки­те­рел­де.

150 күп фа­тир­лы то­рак йорт­та ка­пи­таль тө­зек­лән­де­рү эш­лә­ре тә­мам­ла­ну ал­дын­да. Мо­ңа 1 мил­ли­рад 164 мил­ли­он сум ак­ча то­ты­ла. Со­ци­аль- икъ­ти­сад тот­рык­лы үсеш­тә бул­гач, де­мог­ра­фик хәл дә ях­шы­ра. 2016 ел­ның бе­рен­че яр­ты­сын­да Чал­лы­да 4092 ба­ла ту­ды, бу уз­ган ел­ның шул чо­ры бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да 271гә ар­тык.

1 июль­гә эре һәм ур­та пред­при­я­ти­е­ләр­дә ур­та­ча хез­мәт ха­кы 29665,3 сум тәш­кил итә. "Бу уз­ган ел­ның шул чо­ры бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да 1,6%ка ар­тык",- ди На­та­лия Ана­толь­ев­на. Шә­һәр һәм пред­при­я­тие җи­тәк­че­лә­ре ире­шел­гән уңыш­лар бе­лән чик­лән­ми­ләр. Алар икъ­ти­сад үсе­ше, пред­при­я­тие һәм оеш­ма­лар­ның нә­ти­җә­ле эш­чән­ле­ген тә­э­мин итү бу­ен­ча мак­сат­чан эш алып ба­ра­лар. Җи­тәк­че­лә­ре­без ха­лык­ны ты­ныч, мул тор­мыш­та яшә­тү юнә­ле­шен­дә бер­дәм ко­ман­да бу­лып эш­лә­ү­нең нә­ти­җә­се ма­тур бу­лу­ын да­и­ми рас­лый­лар.

Зөл­фия ГА­ЛИМ